Anarchie
Heidegger
Tot zover beweegt mijn verhaal zich op zuiver filosofisch en theoretisch niveau. Ik geef een rustige en veilige beschouwing over een filosofie en onze therapeutische benadering. De realiteit blijft op veilige afstand. De dreigende afgrond die af en toe in mijn verhaal langskomt is op dit moment niet echt bedreigend. Na het al dan niet uitlezen van dit artikel kan dit nummer van Voorgrond dichtgeslagen en opgeborgen worden. Met mijn betoog gaan we feitelijk voorbij aan hetgeen Heidegger naar voren brengt. Zijn mooie abstracte termen die ik noemde, kunnen enkel betekenis hebben als ze vanuit onze diepgewortelde individuele eenzaamheid en angst doorleefd worden. Een filosofie van mooie woorden is een zijnde dat onze existentiële grond niet raakt. Als u het lezen van dit artikel afsluit met de gedachte ‘dit was een interessante artikel’, dan moet de conclusie zijn dat dit artikel zijn doel voorbij geschoten is!
Heidegger zegt in dit verband:
In onze lezing verkeren we in de waan het wezenlijke te vervaardigen. We vergeten echter dat het wezenlijke alleen groeit als we geheel en al, dat wil zeggen in het aangezicht van de nacht en van het kwaad, volgens ons hart leven. Beslissend is dat oergeweld van het negatieve: de diepte van het bestaan niets in de weg te leggen.
Heidegger was een enfant terrible op de universiteit, wars van sociale conventies. Hij schuwde het niet om zijn collega-filosofen af te branden en was er op uit om de hele filosofische cultuur wakker te schudden. Hij zette, zoals gezegd, ons hele vertrouwde denken zoals dat al 2500 jaar gemeengoed was in onze westerse samenleving, radicaal op zijn kop. Hij begon zijn colleges om 7 uur in de ochtend om alleen echt geïnteresseerde studenten aan te trekken. Zijn collegezalen zaten op dat uur overvol! Er ging een fascinatie uit van zijn anarchistisch optreden.
Gestalt
Dit brengt ons bij de anarchistische wortels van Gestalt. In het huidige tijdsbestel van reguleringen, protocollen, erkenningen en vergoedingen is haar anarchistische rol uit beeld geraakt. Gestalt zit echter van huis uit in een confronterende en provocerende rol. Dit manifesteert zich in een maatschappij-kritische opstelling en een zich afzetten tegen de gevestigde orde. In de psychotherapie was dat destijds de psychoanalyse van Freud en vandaag de dag is deze plaats ingenomen door de cognitieve gedragstherapie met al haar uitwassen. Gestalt laat zich niet verenigen met het wetenschappelijk bedrijf en gereguleerde protocollen in de psychotherapie.
Overeenkomstig de dialoog die we aangaan met onze cliënten gaan we deze maatschappelijk aan met andere vormen van psychotherapie. Dit zoeken naar de dialoog komt niet voort uit een arrogantie die denkt de waarheid in pacht te hebben. Waarheid is niet ‘iets’ maar is zelf een proces. Het is beweging die alleen bevrijd of ont-dekt kan worden in een dialoog op het scherpst van de snede: op de grens van ‘zijn’. De anarchistisch provocerende opstelling van Gestalt komt voort uit deze overtuiging.